Rzeczy znalezione – projekt nowelizacji ustawy
Rzeczy znalezione są przedmiotem regulacji ustawy z dnia 20 lutego 2015 roku o rzeczach znalezionych [ link: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20150000397 ]. Ustawa ta określa:
1) obowiązki i prawa znalazcy oraz przechowującego;
2) postępowanie w sprawach odbierania zawiadomień o znalezieniu rzeczy, przyjmowania i przechowania rzeczy znalezionych oraz poszukiwania osób uprawnionych do ich odbioru;
3) postępowanie z rzeczami o wartości historycznej, naukowej lub artystycznej.
Projekt ustawy zmieniającej ustawę o rzeczach znalezionych
Na stronie internetowej Rządowego Procesu Legislacyjnego w dniu 17 stycznia 2025 roku zamieszczony został pod numerem UD150 projekt ustawy o zmianie ustawy o rzeczach znalezionych oraz ustawy – Kodeks cywilny.
Uzasadnienie potrzeby nowelizacji ustawy o rzeczach znalezionych
Uzasadnienie powyższego projektu informuje, że na zlecenie Ministerstwa Sprawiedliwości został opracowany raport dotyczący oceny funkcjonowania ustawy o rzeczach znalezionych, który zawiera analizę odpowiedzi 131 starostw powiatowych wykonujących zadania związane z prowadzeniem postępowań na podstawie tej ustawy. Autorzy projektu ustawy nowelizującej wskazali w uzasadnieniu, że po dokonaniu analizy funkcjonowania ustawy oraz postulatów przedstawionych w w/w raporcie, zaprojektowali w nowelizacji następujące zmiany:
1. Zmiana definicji „właściwego starosty”, której celem jest przekazanie prowadzenia czynności, których przedmiotem są rzeczy znalezione, do właściwości starosty właściwego ze
względu na miejsce znalezienia rzeczy,
2. Podwyższenie limitu wartości rzeczy znalezionej, poniżej którego do określonych rzeczy można nie stosować przepisów ustawy o czynnościach właściwego starosty,
3. Wprowadzenie norm dot. sposobu postępowania z rzeczami znalezionymi będącymi dokumentami zawierającymi dane osobowe,
4. Wprowadzenie przepisów określających sposób postępowania z rzeczami niebezpiecznymi dla życia i zdrowia,
5. Uproszczenia proceduralne oraz doprecyzowania zasad współdziałania organów w zakresie postępowania z rzeczami znalezionymi, w szczególności skrócenie ustawowych terminów poszukiwania osób uprawnionych do odbioru rzeczy oraz przejścia własności rzeczy
znalezionej na znalazcę.
Rzeczy znalezione – pieniądze, papiery wartościowe, kosztowności
Obecnie ustawa o rzeczach znalezionych w art. 5 ust. 3 określa, że:
Kto znalazł pieniądze, papiery wartościowe, kosztowności, o których mowa w art. 21 ust. 4, lub rzeczy o wartości historycznej, naukowej lub artystycznej i nie zna osoby uprawnionej do ich odbioru lub nie zna jej miejsca pobytu, oddaje rzecz niezwłocznie właściwemu staroście, chyba że znalezione zostały jedynie pieniądze a ich kwota nie przekracza 100 złotych lub równowartości tej kwoty obliczonej według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia znalezienia pieniędzy, a w przypadku gdy w tym dniu nie ogłoszono takiego kursu, według ostatniego kursu ogłoszonego przed tym dniem.
Omawiany projekt nowelizacji nadaje powyższemu przepisowi następujące brzmienie:
Kto znalazł pieniądze, papiery wartościowe, kosztowności, o których mowa w art. 21 ust. 4, rzeczy o wartości historycznej, naukowej lub artystycznej i nie zna osoby uprawnionej do ich odbioru lub nie zna jej miejsca pobytu, oddaje rzecz niezwłocznie właściwemu staroście, chyba że znalezione zostały jedynie pieniądze, a ich kwota nie przekracza 5% minimalnego wynagrodzenia za pracę lub równowartości tej kwoty obliczonej według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia znalezienia pieniędzy, a w przypadku gdy w tym dniu nie ogłoszono takiego kursu, według ostatniego kursu ogłoszonego przed tym dniem.
W uzasadnieniu projektu tej ustawy nowelizującej wskazano w tym zakresie, że zastąpienie określenia kwotowego progu wartości znalezionych pieniędzy (100 zł) określeniem odnoszącym się do wartości procentowej minimalnego wynagrodzenia za pracę (5%) ma na celu zapobieżenia procesowi dezaktualizacji tej kwoty wynikającej ze związanej z upływem czasu deprecjacji pieniądza.
Rzeczy znalezione będące dokumentami zawierającymi dane osobowe
Projekt nowelizacji m.in. dodaje w art. 5 ustawy o rzeczach znalezionych nowy ustęp 3a w brzmieniu:
Kto znalazł dokument zawierający dane osobowe i nie zna osoby uprawnionej do jego odbioru lub nie zna miejsca jej pobytu, oddaje go niezwłocznie właściwemu staroście, chyba że z treści dokumentu wynika co innego.
Uzasadnienie projektu ustawy nowelizującej wyjaśnia w tym zakresie, że:
Celem ustawy jest podniesienie poziomu ochrony danych osobowych poprzez wprowadzenie obowiązku przekazania dokumentów zawierających takie dane właściwemu staroście, o ile tożsamość albo miejsce pobytu osoby uprawionej do ich odbioru nie jest
znalazcy znana. Dokumenty takie mogą zawierać dane wrażliwe, stąd konieczność wprowadzenia regulacji umożliwiającej przejęcie kontroli nad takimi dokumentami przez podmiot publiczny w celu niezwłocznego podjęcia czynności z zakresu postępowania
poszukiwawczego, a w razie jego bezskuteczności – zniszczenia znalezionego dokumentu. Konieczność zapewnienia ochrony danych osobowych wyłącza możliwość przejścia własności znalezionego dokumentu na znalazcę.
Rzeczy znalezione w budynku publicznym
Rzeczy znalezione w budynku publicznym, innym budynku lub pomieszczeniu otwartym dla publiczności albo środku transportu stanowią przedmiot regulacji art. 7 ustawy o rzeczach znalezionych:
1. Kto znalazł rzecz w budynku publicznym, innym budynku lub pomieszczeniu otwartym dla publiczności albo środku transportu publicznego, oddaje rzecz zarządcy budynku, pomieszczenia albo środka transportu publicznego (właściwy zarządca), który po upływie 3 dni od dnia otrzymania rzeczy przekazuje ją właściwemu staroście, chyba że w tym terminie zgłosi się osoba uprawniona do odbioru rzeczy.
2. Rzecz, której posiadanie wymaga pozwolenia, w szczególności broń, amunicję, materiały wybuchowe albo dowód osobisty lub paszport, właściwy zarządca niezwłocznie oddaje najbliższej jednostce organizacyjnej Policji, a jeżeli oddanie rzeczy wiązałoby się z zagrożeniem życia lub zdrowia – zawiadamia o miejscu, w którym rzecz się znajduje. Jednostka organizacyjna Policji niezwłocznie zawiadamia właściwego starostę o znalezieniu rzeczy oraz znalazcy.
Nowelizacja przewiduje zmianę brzmienia art. 7 w/w ustawy na następującą:
Art. 7. 1. Kto znalazł rzecz w budynku publicznym, innym budynku lub pomieszczeniu otwartym dla publiczności albo środku transportu publicznego, oddaje rzecz zarządcy budynku, pomieszczenia albo środka transportu publicznego (właściwy zarządca).
1a. Jeżeli właściwy zarządca zna osobę uprawnioną do odbioru rzeczy lub miejsce jej pobytu, niezwłocznie zawiadamia ją o znalezieniu rzeczy i wzywa do jej odbioru. Jeżeli właściwy zarządca nie zna osoby uprawnionej do odbioru rzeczy lub miejsca jej
pobytu, o znalezieniu rzeczy ogłasza na swojej stronie internetowej, o ile ją prowadzi.
1b. Po upływie 30 dni od dnia otrzymania rzeczy właściwy zarządca przekazuje ją właściwemu staroście, chyba że w tym terminie zgłosi się osoba uprawniona do jej odbioru. Przekazanie rzeczy powinno nastąpić niezwłocznie po upływie terminu
określonego w zdaniu pierwszym.
2. Rzecz, której posiadanie wymaga pozwolenia, w szczególności broń, amunicję albo materiały wybuchowe, właściwy zarządca niezwłocznie oddaje najbliższej jednostce organizacyjnej Policji. Jednostka organizacyjna Policji niezwłocznie zawiadamia
właściwego starostę przesyłając odpis protokołu, o którym mowa w art. 13 ust. 1.
3. Przepis art. 6a stosuje się odpowiednio.
Zastąpienie 3-dniowego terminu na przekazanie przez zarządcę budynku znalezionej rzeczy właściwemu starości terminem 30-dniowym autorzy projektu wyjaśnili w uzasadnieniu projektu w następujący sposób:
(…) zastąpienie terminu 3-dniowego terminem 30-dniowym na przekazanie rzeczy właściwemu staroście w omawianej sytuacji stanowi rozwiązanie dla sytuacji, w której osoby korzystające z terminali lotniczych niejednokrotnie poszukują zagubionych rzeczy dopiero po powrocie statkiem powietrznym na dany terminal lub telefonicznie deklarują chęć ich odebrania po powrocie w miejscu, gdzie rzecz zagubiły. W związku z tym dotrzymanie dotychczasowego 3-dniowego terminu zobowiązującego zarządcę portu lotniczego dostarczenia rzeczy do miejsca wyznaczonego przez właściwego starostę jest nieefektywne i znacznie utrudnione. Analogiczne sytuacje mają miejsce w przypadku znalezienia rzeczy w innych budynkach publicznych lub pomieszczeniach otwartych dla publiczności albo środka transportu.
Autor: radca prawny Michał Kowalski
Okręgowa Izba Radców Prawnych w Lublinie Lb-1484
Kontakt