Rejestrowane związki partnerskie
W dniu 18 października 2024 roku na stronie internetowej Rządowego Procesu Legislacyjnego opublikowano projektu z dnia 18 października 2024 roku o rejestrowanych związkach partnerskich (nr z wykazu UD87).
Opublikowane razem z projektem ustawy jej uzasadnienie wyjaśnia, że:
Projekt ustawy o rejestrowanych związkach partnerskich ma na celu wprowadzenie do polskiego porządku prawnego nowej instytucji rejestrowanego związku partnerskiego. Rejestrowany związek
partnerski oparty będzie na zasadach równości i niedyskryminacji, zapewniając wszystkim osobom, niezależnie od płci, możliwość realizacji ich potrzeb i pragnień życiowych. Zapewnienie możliwości zawarcia rejestrowanego związku partnerskiego przez osoby tej samej i różnej płci będzie chronić te osoby przed wykluczeniem, a także zapewni możliwość jasnego określenia wzajemnych praw i obowiązków. Projekt jest więc odpowiedzią na potrzeby społeczne par tej samej płci, które nie mają
dostępu do instytucji małżeństwa, ale także par różnej płci żyjących w związkach nieformalnych, które z różnych przyczyn nie mogą lub nie chcą zawrzeć małżeństwa.
Przedmiot regulacji ustawowej
Zgodnie z przepisem art. 1 projektu tej ustawy ustawa określa:
1) zasady, na podstawie których dochodzi do zawarcia rejestrowanego związku partnerskiego, zwanego dalej „związkiem partnerskim”;
2) rozwiązania lub ustania związku partnerskiego z innej przyczyny;
3) prawa i obowiązki osób w związku partnerskim, a także
4) stosunki majątkowe między tymi osobami.
Zawarcie związku partnerskiego
Projekt stanowi (art. 2 ust. 1), że związek partnerski zostaje zawarty, gdy dwie osoby złożą przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego zgodne oświadczenia o zawarciu tego związku.
W przypadku osób tej samej płci pozostających w małżeństwie w zawartym ze sobą, zgodnie z prawem innego niż Rzeczpospolita Polska państwa, zawierają one związek partnerski przez złożenie przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego zgodnych oświadczeń, aby to małżeństwo wywierało skutki prawne równoważne z zawarciem związku partnerskiego (art. 2 ust. 2).
Osoby, które nie mogą zawrzeć związku partnerskiego
Wedle projektowanego art. 3 tej ustawy nie mogą zawrzeć związku partnerskiego:
1) osoby, które w chwili składania oświadczenia o zawarciu związku partnerskiego nie ukończyły 18 lat;
2) osoby nieposiadające zdolności do czynności prawnych;
3) krewni w linii prostej oraz rodzeństwo;
4) osoby pozostające ze sobą w stosunku przysposobienia;
5) osoby pozostające w związku małżeńskim lub w związku partnerskim, z wyjątkiem osób, które pozostają w zawartym ze sobą małżeństwie, o którym mowa w art. 2 ust. 2;
6) osoby, które w chwili składania oświadczeń o zawarciu związku partnerskiego są:
a) w stanie wyłączającym świadome powzięcie decyzji i wyrażenie woli,
b) pod wpływem błędu co do tożsamości drugiej strony,
c) pod wpływem bezprawnej groźby drugiej strony lub osoby trzeciej, jeżeli z okoliczności
wynika, że składający oświadczenie może się obawiać, że jemu samemu lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste.
Prawa i obowiązki osób w związku partnerskim – rejestrowany związek partnerski
Rejestrowany związek partnerski jest instytucją prawną, która wymaga określenia m.in. praw osób pozostających w takim związku.
Zgodnie z projektowanym art. 5 w/w ustawy osoby w związku partnerskim mają równe prawa i obowiązki wynikające z zawarcia tego związku oraz są obowiązane do wzajemnego szacunku, lojalności, pomocy oraz współdziałania dla wspólnego dobra.
Wspólne nazwisko
Rejestrowany związek partnerski pozwalać ma osobom w nim pozostającym na noszenie wspólnego nazwiska będącego dotychczasowym nazwiskiem jednej z nich (art. 6). Każda z osób w związku partnerskim może również zachować swoje dotychczasowe nazwisko albo połączyć z nim dotychczasowe nazwisko drugiej z osób związku partnerskim. Nazwisko utworzone w wyniku połączenia nie może składać się z więcej niż dwóch członów.
Przyczynianie się do zaspokajania uzasadnionych wzajemnych potrzeb
Wedle projektowanego art. 7 ust. 1 w/w ustawy osoby w związku partnerskim są obowiązane, każda według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania uzasadnionych wzajemnych potrzeb.
Obowiązek, o którym mowa w ust. 1, obejmuje przyczynianie się do zaspokajania uzasadnionych potrzeb niezdolnych do samodzielnego utrzymania dzieci wspólnych, oraz niezdolnych do samodzielnego utrzymania dzieci drugiej z osób w związku partnerskim, jeżeli zamieszkują z nimi we
wspólnym gospodarstwie domowym (art. 7 ust. 2).
Rejestrowany związek partnerski-uprawnienie do korzystania z mieszkania przysługującego drugiej osobie
Art. 8 projektowanej ustawy określa, że jeżeli prawo do mieszkania przysługuje jednej osobie w związku partnerskim, druga z osób w związku partnerskim jest uprawniona do korzystania z tego mieszkania w celu zaspokojenia potrzeb własnych, a także potrzeb dzieci, o których mowa w art. 7 ust. 2. Przepis ten stosuje się odpowiednio do przedmiotów urządzenia domowego.
Stosunki majątkowe między osobami w związku partnerskim
Rejestrowany związek partnerski to instytucja wymagająca uregulowania także kwestii majątkowych osób pozostających w takim związku.
Projekt ustawy jako rozwiązanie domyślne wprowadza rozdzielność majątkową. Art. 9 ust. 1 stanowi, że każda z osób w związku partnerskim zachowuje zarówno majątek nabyty przed zawarciem związku partnerskiego, jak i majątek nabyty później.
Osoby w związku partnerskim mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego ustanowić:
1) wspólność majątkową partnerską albo
2) rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków.
Powyższa umowa może poprzedzać zawarcie związku partnerskiego oraz być zmieniona albo rozwiązana. Rozwiązanie takiej umowy w trakcie trwania związku partnerskiego powodować ma, że powstaje między osobami w związku partnerskim rozdzielność majątkowa.
Uczestnictwo w sprawowaniu pieczy
Rejestrowany związek partnerski wymaga regulacji określającej zasady sprawowania pieczy przez osoby pozostające w takim związku nad dziećmi drugiej osoby.
Projektowany art. 22 ust. 1 ustawy stanowi, że osoba w związku partnerskim jest uprawniona do uczestniczenia w sprawowaniu bieżącej pieczy nad wspólnie z nim przebywającym dzieckiem pozostającym pod władzą rodzicielską drugiej z osób w związku partnerskim i jego wychowaniu, w tym podejmowania decyzji w sprawach życia codziennego, chyba że sprzeciwi się temu, którekolwiek z rodziców wykonujących władzę rodzicielską nad tym dzieckiem.
Ustanie związku partnerskiego
Zgodnie z art. 23 projektu ustawy rejestrowany związek partnerski ustaje w przypadku:
1) śmierci jednej z osób w związku partnerskim;
2) uznania jednej z osób w związku partnerskim za zmarłą;
3) unieważnienia związku partnerskiego;
4) rozwiązania związku partnerskiego;
5) zawarcia małżeństwa przez osoby, które zawarły ze sobą związek partnerski.
Wejście w życie ustawy
Ustawa ma wg projektu wejść w życie w terminie i na zasadach określonych inną ustawą, to jest ustawą – Przepisy wprowadzające ustawę o związkach partnerskich
Autor: radca prawny Michał Kowalski
Okręgowa Izba Radców Prawnych w Lublinie Lb-1484
Kontakt